Grote bedrijven zoals olieraffinaderijen, staal- en kunstmestfabrieken stoten veel CO2 uit. Samen is dit maar liefst twintig procent van de totale CO2-uitstoot van ons land. Dat maakt onze industrie erg vervuilend. In het Klimaatakkoord hebben we daarom afgesproken dat dit moet veranderen: vóór 2030 moeten we 49 procent minder CO2 uitstoten om klimaatverandering tegen te gaan. Om klimaatverandering tegen te gaan, is zelfs een CO2-reductie van minstens 55% nodig. CO2-opslag wordt vaak aangedragen als oplossing, maar is geen échte oplossing tegen klimaatverandering. In dit artikel lees je er meer over.
Wat is CO2-opslag?
Bij CO2-opslag vangen we het broeikasgas CO2 op voordat het in de lucht kan komen en slaan we het op. CO2 komt vrij als we fossiele brandstoffen verbranden zoals olie, kolen en aardgas. Dit gebeurt nog volop bij de productieprocessen in fabrieken. Als het broeikasgas vervolgens in de lucht komt, draagt het bij aan de opwarming van de aarde. Om dat te voorkomen, vangen we het op. Dat kan bijvoorbeeld met installaties op de schoorstenen van grote fabrieken. Het CO2-gas wordt via speciale pijpleidingen afgevoerd naar een opslaglocatie onder de zeebodem. Daar slaan we het op. We stoppen het gebruik van fossiele brandstoffen dus niet, maar we zorgen er wel voor dat de vrijgekomen CO2 niet op de plek terecht kan komen waar het leidt tot klimaatverandering.
Is CO2-opslag een oplossing voor het verduurzamen van de industrie?
Nee, CO2-opslag is geen echte oplossing voor het verduurzamen van de industrie. Bij CO2-opslag blijft de verbranding van fossiele brandstoffen namelijk doorgaan. Om de CO2-uitstoot van de industrie te stoppen, moet de industrie af van fossiele brandstoffen en anders gaan produceren en overstappen op duurzame energie. Duurzame oplossingen zijn windenergie, zonne-energie en groene waterstof.
Waarom hebben we CO2-opslag nodig?
We hebben CO2-opslag tijdelijk nodig in de omslag naar een écht duurzame industrie. CO2-opslag kan helpen om de uitstoot van de industrie op korte termijn al omlaag te brengen. Niet alle industrie kan namelijk meteen van fossiele brandstoffen af en overstappen op duurzame energie en processen. De reden hiervoor is dat schone alternatieven zoals windenergie nog te weinig beschikbaar zijn. We kunnen niet wachten tot er wel genoeg schone alternatieven zijn voor de industrie, want dan halen we de klimaatdoelen niet en blijft de aarde verder opwarmen. Daarom hebben we CO2-opslag tijdelijk nodig in een beperkt aantal sectoren. Dat zijn sectoren waar veel vervuiling plaatsvindt en waar nu nog geen alternatieven zijn.
Hoe kunnen we de uitstoot van de industrie wel stoppen?
Om de CO2-uitstoot van de industrie te stoppen, moet de industrie af van fossiele brandstoffen. Een van de belangrijkste stappen richting een echt duurzame industrie is elektrificatie, Bij elektrificatie worden geen fossiele brandstoffen gebruikt. Op dit moment gebruikt de industrie olie, kolen en aardgas voor veel productieprocessen. Elektrificatie houdt in dat fabrieken overstappen op technieken die werken op elektriciteit. Voor de productieprocessen zijn dan geen fossiele brandstoffen meer nodig en de industrie werkt op groene stroom of groene waterstof.
De rol van CO2-opslag bij blauwe waterstof
CO2-opslag speelt een cruciale rol in de productie van blauwe waterstof. Waterstof is een energiedrager die we op verschillende manieren kunnen maken. Blauwe waterstof wordt geproduceerd met aardgas waarbij alle vrijgekomen CO2 wordt opgevangen en opgeslagen onder de grond. Doordat er alsnog aardgas wordt gebruikt en CO2 vrijkomt, is dit geen echt duurzame oplossing. Groene waterstof dat wordt gemaakt uit duurzame stroom, waarbij geen CO2 bij vrijkomt, is dat daarentegen wel, maar daar wordt op dit moment nog niet genoeg van geproduceerd. Blauwe waterstof zorgt, net als CO2-opslag op zichzelf, op korte termijn voor snelle CO2-reductie.
Waar wordt CO2 opgeslagen?
In Nederland hebben we afgesproken om bij CO2-opslag het gas op te slaan in lege olie- of gasvelden onder de Noordzee. Om het daar te krijgen wordt het onder de grond door speciale pijpleidingen vervoerd naar een opslaglocatie kilometers van de kust. Er wordt ook gesproken over de mogelijkheden om CO2 per schip naar de opslaglocaties te brengen. De afgevangen CO2wordt dan per schip naar een tijdelijke opslag gebracht. Daar wordt het alsnog via ondergrondse leidingen in de zee naar het opslagveld vervoerd.
Waarom is CO2-opslag geen échte oplossing en wat moet er gebeuren om dit als tijdelijke oplossing in te zetten? In een verkorte explainer vatten we alle belangrijkste informatie over CO2-opslag in de industrie samen.
Waar vindt CO2-opslag plaats in Nederland?
Er wordt anno 2021 nog geen CO2 opgeslagen in Nederland. Er worden op dit moment meerdere projecten ontwikkeld in Nederland die CO2-opslag in de Noordzee willen realiseren. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat we in Nederland vooralsnog alleen CO2 opslaan in de zeebodem.
Is CO2-opslag gevaarlijk?
CO2-opslag vindt volgens de huidige plannen straks plaats in de bodem van de Noordzee in velden die kilometers diep in de bodem zitten. In de grond kan de CO2 niet bijdragen aan klimaatverandering of een gevaar vormen voor mens en natuur. Wel kan door natuurlijke processen een scheur in de bodem ontstaan of door mankementen aan de installatie, waardoor het CO2 alsnog weer vrijkomt. De kans hierop is echter zeer klein.1 Het is daarom wel van belang dat de projecten goed gemonitord worden.
1 Bron: Rijksoverheid
Zijn er voorwaarden verbonden aan CO2-opslag in Nederland?
In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt over CO2-opslag in lege gasvelden onder de Noordzee. Er wordt subsidie toegekend aan projecten, maar er moet wel genoeg geld overblijven voor maatregelen die de uitstoot wél stoppen. In het Klimaatakkoord zijn daarom randvoorwaarden gesteld aan de subsidie voor CO2-opslag:
- Alleen bedrijven die echt niet anders kunnen, krijgen subsidie voor CO2-opslag.
- Er zit een maximum op de subsidie die naar CO2-opslag gaat.
- De subsidie voor CO2-opslag is beperkt in tijd: na 2035 wordt geen nieuwe subsidie meer gegeven.
Om te garanderen dat we het gebruik van fossiele brandstoffen gaan afbouwen, pleiten wij ervoor dat bedrijven die in CO2-opslag investeren ook in investeren in échte verduurzaming, zoals in technieken die werken op groene energie.
