De Nederlandse metaalbewerkers worden geconfronteerd met personeelskrapte, oplopende kosten voor digitalisering en hoge investeringen in het machinepark. Het is de vraag of het grote aantal relatief kleine bedrijven binnen de sector deze kosten kunnen dragen. Consolidatie ligt dan ook voor de hand.
De Nederlandse metaalverspaners – bedrijven die metaal bewerken waarbij door machines of met de hand materiaaldelen worden weggenomen en spanen (afval) ontstaan – hadden de afgelopen drie jaar de wind mee. Ook voor 2023 staan de orderboeken weer tjokvol. Dit is opvallend omdat de Nederlandse industrie in het algemeen kampt met lagere productievolumes en hoge kosten voor energie, materialen en rente. Ook het tekort aan technisch opgeleid personeel is een barrière voor groei.
Verspaners staan er beter voor omdat belangrijke afnemers de wereldwijde vraag naar hun machines zien toenemen. Deze machinebouwers in hightech, energie en food besteden hun behoefte aan kleinere en middelgrote series overwegend binnen Nederland uit. Met name ASML is een belangrijke kracht achter het huidige succes; het hightechbedrijf groeit zeer snel en is sterk afhankelijk van de productiecapaciteit van haar Nederlandse toeleveranciers in precisieverspaning.
Verspaners moeten investeren in digitalisering
Verspaners moeten zich echter voorbereiden op veranderingen. Ze worden gedwongen om hoge investeringen te doen in verdere industrialisatie, digitalisering en snelle machines. Dit om nijpende personeelstekorten het hoofd te bieden en omdat zowel afnemers als toeleveranciers steeds vaker eisen dat zaken digitaal, flexibel, snel en transparant worden afgehandeld. Een kwart van de 915 Nederlandse bedrijven met metaalverspaning als hoofdactiviteit heeft namelijk een tot vier werknemers. Slechts tien procent heeft meer dan 35 werknemers. De vraag is of deze relatief kleine bedrijven mee kunnen met de gevraagde investeringen.
Veel overnames in de sector
Consolidatie binnen de sector is daarom aannemelijk. Met een totale marktomzet die bijna verdubbelt van een geschatte 2,8 miljard euro in 2022 naar 5 miljard euro eind 2030, is de verspaningsmarkt aantrekkelijk voor externe investeerders die door overnames nieuwe bedrijfsgroepen creëren. Schaalgrootte is immers noodzakelijk om de investeringen in nieuwe productielijnen, robotica en software te kunnen terugverdienen. Daarnaast komen ook nieuwe, beursgenoteerde online marktplaatsen (platforms) op die de Nederlandse markt verkennen.
Aanscherping verdienmodel is nodig
Om aan de hoge vraag te kunnen blijven voldoen en te voorkomen dat ASML en andere belangrijke Nederlandse afnemers hun aandacht verleggen naar het buitenland is een strategische aanpassing van het verdienmodel van de verspaner nodig. Elke verspanende ondernemer moet de komende periode strategische keuzes maken om een eigen, onderscheidende positie te claimen. Om een ontwikkelrichting te kiezen is het voor de verspaner eerst van belang om te weten waar hij nu staat.
Daarom wordt in dit rapport uitgebreid ingegaan op de beschrijving van de verschillende typen verspaners en het krachtenveld waarin zij opereren. Op basis daarvan wordt geanalyseerd in welke richting bedrijven hun digitaliseringsopgave kunnen invullen en wat de instroom van kapitaal van onder meer private equity-bedrijven voor hen betekent.
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de brancheverenigingen Nevat en FPT Vimag. Het doel is om de aanzet te geven voor een brede, strategische discussie over de toekomstbestendigheid van verspanende bedrijven in Nederland.
