In 2021 heeft de Europese Commissie in haar Actieplan: ‘Naar nul vervuiling voor lucht, water en bodem’ voorgesteld dat de EU tegen 2030 de (opzettelijke en onbedoelde) uitstoot van microplastics in het milieu aanzienlijk zou moeten hebben gereduceerd. Om handen en voeten aan dat voornemen te geven, heeft de EC op 16 oktober 2023 een Verordening voorgesteld waarmee de onbedoelde uitstoot van microplastics sterk gereduceerd moet worden. Het voorstel richt zich tot alle marktdeelnemers in de EU die installaties exploiteren waar kunststofpellets aanwezig zijn en ook tot vervoerders van granulaat.
Achtergrond
Momenteel komt er in de EU jaarlijks tussen de 52 en 184 duizend ton plastic granulaat in het milieu terecht als gevolg van verkeerd gebruik binnen de keten van gebruikers. Dat komt overeen met 2100 tot 7300 vrachtwagenladingen. Het voorstel dat nu op tafel ligt heeft tot doel ervoor te zorgen dat alle exploitanten die in de EU met pellets omgaan, de nodige voorzorgsmaatregelen zullen gaan nemen. Verwacht wordt dat dit het morsen van pellets met wel 74% zal verminderen. Dit leidt tot schonere ecosystemen, draagt bij aan plasticvrije rivieren en oceanen en vermindert het potentieel risico’s voor de menselijke gezondheid.
Van Operation Clean Sweep naar EU-Verordening
Een groot aantal leden heeft de afgelopen jaren al op vrijwillige basis meegedaan aan “Operation Clean Sweep”, ook wel bekend onder de naam OCS. De voorgestelde verordening is mede gebaseerd op dit vrijwillige programma. Het vrijwillige karakter wordt echter omgezet in een verplichting, op straffe van een boete, en ook de eisen waaraan voldaan moet worden zijn in veel gevallen strenger dan bij OCS het geval was.
Algemene verplichtingen
In artikel 4 worden alle marktdeelnemers, EU-vervoerders en niet-EU-vervoerders verplicht om binnen 18 maanden na inwerkingtreding van de verordening te voldoen aan de vereisten daarvan. Zij worden ook verplicht actie te ondernemen in de volgende situaties:
Voorkomen van het morsen van pellets uit hun primaire houder (denk aan de vrachtwagen, silo, big bag etc);
Gemorste pellets dienen ingesloten te worden zodat zij niet verloren gaan in het milieu en;
Gemorste of verloren pellets dienen opgeruimd te worden.
Vereisten waaraan voldaan moet worden
Naast de algemene verplichtingen uit artikel 4, bevat artikel 5 een aantal specifieke voorschriften.
Kort samengevat komen ze op het volgende neer:
Voor marktdeelnemers die installaties exploiteren waar plastic pellets worden verwerkt (hierna gemakshalve: de Verwerkers): het opstellen, implementeren en actueel houden van een risicobeoordelingsplan in overeenstemming met bijlage I bij de Verordening ;
Verwerkers moeten hun risicobeoordelingsplan naar de bevoegde autoriteiten sturen, samen met een eigen conformiteitsverklaring, afgegeven in overeenstemming met het modelformulier in bijlage II;
Voor EU-vervoerders en niet-EU-vervoerders: het uitvoeren van bepaalde acties in overeenstemming met bijlage III;
Voor Verwerkers en EU-vervoerders: hun personeel opleiden;
Voor Verwerkers en EU-vervoerders: het monitoren en registreren van hun relevante uitvoeringsmaatregelen, waaronder, indien van toepassing, het nemen van corrigerende maatregelen en van de geraamde hoeveelheden die verloren pellets, alsook het aanpakken van significante incidenten en ongevallen met kunststof pellets.
Voor marktdeelnemers die middelgrote en grote ondernemingen zijn die installaties exploiteren die plastic pellets verwerken in hoeveelheden van meer dan 1000 ton per jaar, om een jaarlijkse interne beoordeling uit te voeren naast aanvullende maatregelen binnen het risicobeoordelingsplan, in overeenstemming met bijlage 1;
Voor marktdeelnemers die middelgrote en grote ondernemingen zijn en installaties exploiteren die plastic pellets verwerken in hoeveelheden van meer dan 1000 ton per jaar, moeten worden gecertificeerd overeenkomstig het modelformulier in bijlage 3. Nota bene: hier wordt vooralsnog een externe certificering gevraagd, door bureaus die een vergunning daarvoor hebben.
Minder dan 1000 ton per jaar
Om de gevolgen voor het mkb verder te verzachten, bevat het voorstel lichtere eisen voor deze categorieën van bedrijven. Zo hebben micro- en kleine ondernemingen en verwerkers die minder dan 1000 ton per jaar verwerken:
Geen verplichting tot certificering door derden, maar een eigen verklaring van conformiteit en een langere geldigheid van die verklaring (vijf jaar);
Geen verplichting tot het uitvoeren van interne beoordelingen
Geen verplichting tot het uitwerken van een bewustmakings- en opleidingsprogramma/
Om deze maatregelen op te volgen moeten alle Lidstaten een autoriteit aan te wijzen die toezicht gaat houden op de naleving van de voorschriften van de Verordening en ook registers bij gaat houden. Het is nog niet bekend welke instantie dat in Nederland zal gaan doen.
Het voorstel van de Commissie zal de komende tijd worden besproken door het Europees Parlement en de Europese Raad en in aanloop daarnaartoe ook in de Tweede Kamer (waarschijnlijk op 12 december). De NRK probeert, via Europese brancheverenigingen, in elk geval de externe certificeringsplicht nog zodanig ingevuld te krijgen dat deze meegenomen kan worden tijdens andere (bijvoorbeeld ISO) audits. Ook wordt de voortgang van dit wetgevingstraject regelmatig besproken in de Beleidsgroep EH&S.
Contact en meer lezen
Mocht u, na lezing van dit artikel en/of de verordening zelf, stuiten op zaken die onoverkomelijk lijken en onder de aandacht van de politiek gebracht moeten worden, neemt u dan alstublieft op korte termijn contact op met uw branchecoördinator.
En wanneer u zich verder in deze materie zou willen verdiepen, dan kunt u de voorgestelde verordening en de bijbehorende bijlagen terugvinden via deze link. U kunt daar, via de button “other languages”, ook de Nederlandse versie van de documenten downloaden.
