Focus op de grote transitieopgaven! Dat is de insteek van de bijeenkomst over de Smart Industry mkb & innovatie agenda van Midpoint Brabant die programmamanager Petra Mouthaan op dinsdag 14 juni organiseerde bij Bosch Transmission Technology in Tilburg. Ze presenteerde de uitkomsten van een kwantitatief en kwalitatief onderzoek aan diverse organisaties uit Midden-Brabant. Vervolgens gingen de deelnemers in gesprek over hoe ondernemingen, onderwijs en overheid samen het verschil kunnen maken bij dé maatschappelijke opgaven voor de maakindustrie: digitalisering, duurzaamheid en talentontwikkeling.
Groot en divers mkb
Allereerst de cijfers. De regio Midden-Brabant kenmerkt zich door een omvangrijk midden- en kleinbedrijf Midden-Brabant. Van de 235.000 banen in deze regio is de industrie met 13% de derde branche qua grootte. De samenstelling van de sectoren is heel divers. Er is er niet één die er hoog bovenuit springt: metaal 17%, voedingsmiddelen 14%, chemische productie 11%, machines en apparaten 8%, rubber en kunststof 7%, meubels 5%, transportmiddelen 4% en leder en schoenen 3%. Van de 2270 ondernemingen heeft 82% minder dan tien en 89% minder dan twintig werknemers.
Petra Mouthaan: “Het aandeel high tech is laag ten opzichte van de Brainport-regio van Eindhoven en omgeving. Midden-Brabant is vooral sterk in de levering aan high tech bedrijven en het toepassen van nieuwe technologieën. De kracht van de regio zit in de combinatie van maakindustrie, handel en logistiek. Relatief gezien horen mkb-bedrijven Midden-Brabant bij de landelijke top. Handel is met 20% de grootste sector. En in logistiek is Tilburg-Waalwijk al drie jaar op rij de logistieke hotspot nummer 1 van Nederland.”
Flinke uitdagingen
Naast dit kwantitatief onderzoek heeft Petra een marktverkenning gedaan door gesprekken met directeuren en stakeholders van vijftig organisaties die actief zijn in Midden-Brabant. Ze traceerde diverse uitdagingen: “Middelgrote en kleine bedrijven zijn vaak daadkrachtig en gedreven. Midden-Brabant kent veel familiebedrijven met betrokkenheid en passie als grote kracht. De keerzijde is dat de kennis, capaciteit en tijd voor innovatie vaak ontbreekt en hier onvoldoende kapitaal voor is. De digitaliseringsgraad is er relatief laag, nieuwe technologieën als artificial intelligence staan nog in de kinderschoenen. Ook deze bedrijven moeten aan steeds meer eisen voldoen op het gebied van digitalisering, cyberveiligheid, circulaire productieprocessen, klimaat en efficiënt energiegebruik. Daarnaast is er een ernstig tekort aan technisch geschoold personeel.”
Welke speerpunten?
De hamvraag van de bijeenkomst in Tilburg was: “Hoe kunnen we onze productieprocessen digitaliseren, het werk verduurzamen en mensen zo efficiënt mogelijk inzetten?” De deelnemers zijn met dit onderwerp aan de slag gegaan en hebben samen essentiële aandachtspunten blootgelegd.
1) Bij digitalisering kwamen onder meer automatisering van productie, benutten van data en voorspelbaar onderhoud naar voren als troeven om strategische groei en concurrentievoordeel te realiseren. Digitaliseren is lang niet meer zo duur als vroeger, je kunt klein beginnen met bijvoorbeeld Software as a Service en afstemmen van data met je klanten. Mkb-bedrijven en startups in Midden-Brabant kunnen ondersteuning bij dataficering krijgen van digicoaches en business developers van Midpoint Brabant.
2) Bij duurzaamheid is er noodzaak voor een échte uniforme visie op Europees, landelijk, regionaal en lokaal niveau. Die visie is er in Midden-Brabant al wel, de Regionale Energie- en Klimaat Strategie (REKS), één van de meest ambitieuze in Nederland. Bedrijven moeten meer collectief opereren bij de energie- en klimaatvraagstukken en als bedrijventerrein meepraten met partijen als de provincie. Om te zorgen dat ondernemingen daadwerkelijk circulaire producten en processen doorvoeren zijn nieuwe businessmodellen nodig waarbij het draait om duurzaamheid en kostenreductie in de hele keten. Het moet lucratief zijn voor iedere deelnemer. Dit kan alleen slagen als overheden en ondernemingen samen optrekken bij onderwerpen als verduurzamen van gebouwen, inzet van circulaire materialen en duurzame energiebronnen, gebruik van restwarmtestromen en reshoring (terughalen van productie naar de regio). Om organisaties bewust te maken van circulair ondernemen kunnen zij deelnemen aan CIRCO Tracks van CIRCO Hub Brabant, waar Midpoint Brabant partner van is.
3) Om talentontwikkeling te bevorderen is het van belang dat jongens en meisjes al vroeg ervaren hoe leuk techniek is. En ook om ouders en decanen te laten ontdekken wat er allemaal kan, zodat zij hun kind of leerling goed kunnen adviseren. Om hier zinvol beleid voor te maken is het noodzakelijk om te snappen hoe jongeren denken. Bij de groeiende groep van 27 tot 67 jaar gaat het om bij-, om- en herscholing en zij-intreding. Hoe kun je hen overtuigen dat werken in de techniek heel leuk is? In het Deltaplan Techniek van Midden-Brabant werken ondernemingen, onderwijs en overheden samen aan deze vraagstukken. Een actueel initiatief is de Dag van de Techniek van 18 juni in vijf gemeenten, dat moet uitgroeien tot een jaarlijks evenement in de hele regio.
Hoe nu verder?
De deelnemende organisaties spraken na afloop uit om nauw betrokken te willen blijven bij de ontwikkeling van het Smart Industry programma van Midpoint Brabant. Een bloemlezing van reacties:
- Jos Spapens, managing director van Lightronics: “Je denkt dat je alleen staat, maar we hebben uiteindelijk allemaal dezelfde uitdagingen.”
- Albert van Maren, president FUJIFILM Manufacturing Europe: “Mkb’ers kunnen niks met containerbegrippen. Je moet het heel praktisch maken. Het kan juist de kracht van de regio zijn als je erin slaagt om kleine- en middelgrote bedrijven te activeren voor deze transitieopgaven.”
- René Aerts, Chief of Staff van de ART Group: “Je zult eerst eensgezindheid onder de bedrijven moeten krijgen. Negen op de tien bedrijven in de regio heeft minder dan 20 medewerkers. Hoe krijgen we al die kleine bedrijven op één lijn?”
- Frits van der Geest, CEO en oprichter van de startup Motivate: “Je moet het samen aanpakken. Een goede manier om dit te doen is om een cohort van ondernemingen te formeren, zodat je vanuit het bedrijfsleven extra slagkracht hebt binnen de multi helix.”
Dit najaar presenteert Petra Mouthaan het nieuwe Smart Industry programma van Midpoint Brabant met strategische innovatieprojecten voor slagvaardige bedrijven, gericht op een toekomstbestendige maakindustrie in Midden-Brabant.