In 2023 werd de Europese economie beïnvloed door hoge energieprijzen en inflatie. De renteverhogingen door de ECB en de algemene onzekerheid in de economie waren bovendien dempende factoren voor de investeringsbereidheid. De handel in gebruikte machines bleef desondanks stabiel. Daarvoor zijn uiteenlopende redenen.
2023 was het jaar na het keerpunt. De oorlog in Oekraïne ging het tweede jaar in en heeft zich ontwikkeld tot een vaste factor in het wereldwijde bewustzijn. Alhoewel er in de wereld meer conflicten zijn, zoals bijvoorbeeld de vijandelijkheden tussen Israël en Gaza, beïnvloedt de oorlog in Oekraïne nog steeds de economie in Europa. Hoge energieprijzen en inflatie hebben ook in dit jaar grote onzekerheid op de markten veroorzaakt.
Ondanks al deze wereldwijde uitdagingen bleek echter één marktsegment verbazingwekkend veerkrachtig: de handel in gebruikte machines. „Sinds de corona-epidemie is deze sector sterk gegroeid“, zegt Ghislaine Duijmelings, een van de directeuren bij Surplex. „We hebben op ons platform in vergelijking met vorig jaar bijna 10% meer veilingen met gebruikte machines gehouden en hiermee evenredig meer machines en installaties verkocht. De redenen hiervoor waren in 2023 uiteenlopend, maar vooral speelden onze stabiele prijzen ondanks hoge energiekosten en inflatie een grote rol.“
Het energiejaar 2023
Het jaar 2023 stond in het teken van de energietransitie – in 2019 door de Europese Green Deal besloten en door de oorlog in Oekraïne sterk versneld. Rond de jaarwisseling overheersten de hoge energieprijzen en de zorgen voor energieschaarste. De Europese regeringen kwamen als reactie met subsidies, belastingverlagingen en marktstabiliserende hervormingen. Op die manier kon de piek in de energieprijzen al eind 2022 worden bereikt. In 2023 heeft de dalende prijstrend zich voortgezet. Desondanks was het hoge prijsniveau zowel voor verbruikers als voor de industrie nog steeds een uitdaging. De vooruitzichten zijn echter gunstig: in 2024 belooft de situatie duidelijk beter te worden.
„De effecten van de energieprijzen weerspiegelden zich ook in onze klant-enquêtes“, legt Duijmelings uit. „Begin 2023 werden de hoge energieprijzen nog door bijna een derde van onze klanten als grootste belasting voor hun onderneming genoemd. In de zomer tekende zich een verschuiving van prioriteiten af: bij een later uitgevoerde enquête verschoven de hoge energieprijzen naar de derde plaats, waarbij personeelsgebrek en inflatie als nog urgentere problemen werden gezien.“
Stabiele prijzen in de markt voor gebruikte machines ondanks hoge inflatie
Voor wat inflatie betreft lijkt het ergste te zijn overwonnen. Want de inflatie in 2022 en 2023 werd vooral veroorzaakt door de hoge energieprijzen. Na een piek in oktober 2022 daalde de inflatie in de Europese Unie continu naar momenteel 3,6% (oktober). De eurozone doet het nog beter: daar bedroeg de inflatie in november slechts 2,4%.
Duijmelings: „Ook in 2023 werden gebruikte machines nauwelijks getroffen door gestegen prijzen. In vergelijking met het vorige jaar stegen de prijzen op Surplex.com slechts gemiddeld met 0,5%.“ Deze geringe stijging staat in schril contrast met de door inflatie veroorzaakte prijsverhogingen bij vele andere producten. De prijs van een gebruikte machine is voornamelijk afhankelijk van factoren als type, fabrikant, bouwjaar, vraag en beschikbaarheid. De prijzen van nieuwe machines worden daarentegen vooral beïnvloed door de gestegen materiaal- en energiekosten.
De economie in 2023: groei of recessie?
Teneinde de hoge inflatie te bestrijden, verhoogde de Europese Centrale Bank (ECB) ook in 2023 stapsgewijs de basisrente. Hoge kapitaalkosten werken dempend op de investeringsbereidheid. Wie toch investeerde, deed dat met name kostenefficiënt. Een ander pluspunt voor de markt voor gebruikte machines: want gebruikte machines zijn voordeliger dan nieuwe.
Nog meer goed nieuws in 2023: De corona-epidemie is dit jaar officieel als voorbij verklaard. Op 5 mei 2023 werd de sinds 30 januari 2020 van kracht zijnde wereldwijde gezondheidsnoodtoestand door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) opgeheven – 1.251 dagen na het eerste officieel bevestigde coronageval. Corona ontwrichtte vooral de toeleveringsketens, maar nu zijn er preaktisch geen knelpunten meer in de levering. Deze moeilijkheden bereikten een hoogtepunt aan het eind van 2021, toen meer dan 80% van de ondernemingen klaagde over materiaalgebrek. Nu meldt slechts nog een zesde van de bedrijven in de verwerkende sector leveringsproblemen. In 2023 konden de volle opdrachtportefeuilles daardoor doorlopend worden verwerkt.
Echter, de combinatie van achterblijvende investeringen en teruglopende opdrachtportefeuilles drukken de productie en de omzet. In totaal verwacht de EU-Commissie voor dit jaar nog steeds een bbp-groei in de eurozone van 0,8%. Voor Duitsland wordt zelfs een recessie met een krimp van de economie met 0,4% voorspeld, waarschijnlijk als enig groot industrieland.
Vooruitzicht 2024: veiligheid stimuleert de economie
Gesteund door een aantrekkende particuliere consumptie, stijgende lonen en een stabiele arbeidsmarkt wordt echter voor 2024 een aanmerkelijke verbetering van de economische situatie verwacht. Dat komt ook terug in de klant-enquêtes van Surplex: Aan het begin van dit jaar toonden ondernemingen nog een terughoudende investeringsbereidheid voor hun machinepark. Volgens de laatste enquête zijn ze nu echter van plan om meer op dit gebied te gaan investeren. Deze verschuiving wijst op een stijgend vertrouwen met betrekking tot de economische stabiliteit.
Voor 2024 wordt echter nog een kleine toename in het aantal faillissementen voorspeld. Vooral kleinere bedrijven en de bouwsector worden getroffen. Een faillissementsgolf met een voor de totale economie problematisch niveau wordt echter niet verwacht. De huidige stijging wordt meer beschouwd als een normalisering na het beëindigen van staatssteun. Aansluitend merkt Ghislaine Duijmelings op: „Meer faillissementen in 2024 betekent ook een groter aanbod aan machines en installaties op de markt voor gebruikte machines. Dit zou kunnen leiden tot enigszins lagere hamerprijzen, wat voor onze klanten wederom meer aantrekkelijke investeringsmogelijkheden biedt, en waardoor de markt dynamisch blijft.“
