Bij veel handels- en productiebedrijven is het zoeken naar een plekje voor de producten in de magazijnen. Door verstoringen in de aanvoerketens is de levering onbetrouwbaar geworden, met als gevolg dat bedrijven meer inkopen om zeker te zijn van voldoende voorraad. Nanne Schriek, projectleider supply chain bij evofenedex, gaat in vier vragen in op de oorzaak en de oplossing voor volle magazijnen.
1. Hoe kan het dat de magazijnen nu uitpuilen?
Nanne Schriek: “Kort gezegd komt dat doordat de vraag sterk is veranderd. Bedrijven leggen voorraden aan omdat de levering onzeker is geworden door onder meer de oorlog in Oekraïne, en eerder al door de coronacrisis. Ze willen namelijk geen nee verkopen aan hun klanten. Zo bouwt iedereen in de keten een beetje extra voorraad op en marge in.
Economen spreken dan van het bullwhip-effect, ook wel het opslingereffect genoemd. Dit houdt in dat er na een situatie met tekorten binnen korte tijd een voorraadoverschot ontstaat als gevolg van acties van de verschillende partijen in de keten. Al in 1997 werd dit effect beschreven en toegelicht door onder meer Hau Lee, professor supply chain management aan de Amerikaanse Stanford University.
Het opslingereffect vindt met name plaats wanneer er grote wijzigingen ontstaan in de vraag. Door gebrekkige informatie tussen ketenpartijen bouwt elke schakel een veiligheidsmarge in, waardoor een vraagwijziging in de keten een steeds groter effect heeft op schakels verder stroomopwaarts in de keten. Dit leidt tot het opslingereffect, waardoor uiteindelijk bij producenten een grote vraag naar grondstoffen ontstaat. Zo leidt een kleine rimpeling aan de consumentenkant tot een enorme golf hogerop in de keten.
Ook de bedrijven zelf versterken de bull-whip: zo worden verkopers beoordeeld op verkopen en inkopers op beschikbaarheid. Beide groepen willen voorkomen dat ze nee moeten verkopen en voegen daarom veiligheidsmarges toe aan de voorspellingen. Daarnaast willen inkopers de beste prijs uit de markt halen, waardoor ze voorspellingen gaan overschatten. Ook dit vervuilt het beeld van de daadwerkelijke vraag.”
2. Is bullwhip (voorraadoverschot) dan de enige reden?
“Nee, er is nog een reden waarom de magazijnen nu uitpuilen. Want net nu de magazijnen vol staan, zijn bedrijven en consumenten bezig met bezuinigen. Door de hoge inflatie en energieprijzen hebben zij andere prioriteiten. De vraag naar andere producten is hierdoor flink gedaald. Ook hier hebben economen een mooie term voor, de varkenscyclus.
Deze term is afgeleid van de cyclus zoals deze optreedt in de varkenssector. Het aantal varkensfokkers neemt toe en varkensfokkerijen breiden uit op het moment dat de vraag en de prijzen hoog zijn. Hierdoor ontstaan overschotten, en die leiden weer tot lagere prijzen en afnemende marges. Hierdoor krimpen bedrijven in of ontstaan zelfs faillissementen.
Exponentiële vraag
In de gehele coronaperiode is voor een aantal productgroepen de vraag exponentieel gestegen. Denk aan kantoormeubilair voor thuis, elektronica en artikelen die thuis sporten mogelijk maken, zoals racefietsen, mountainbikes en hometrainers. De vraag werd nog eens versterkt doordat consumenten relatief meer te besteden hadden vanwege de beperkte mogelijkheden om te reizen en om van horecagelegenheden gebruik te maken.
Vervolgens is de ‘rimpeling’ die ontstond door consumenten omgezet in inkooporders. Dit opslingereffect heeft zich doorgezet naar toeleveranciers en fabrikanten. Het zal niet verbazen dat de vraag vervolgens weer deels is weggevallen, met hoge voorraden tot gevolg.”
3. Hoe kun je als bedrijf volle magazijnen voorkomen?
“Door tijdig informatie te delen met ketenpartners, is mijn advies. Hierbij is het belangrijk voor bedrijven te erkennen dat ze zelf de veroorzakers zijn van het huidige probleem. Het is belangrijk dat ze de werkelijke consumentenbehoefte kunnen laten zien aan en delen met ketenpartijen. De hele keten is erbij gebaat dat de echte consumentenvraag inzichtelijk is voor de eerste schakel in de keten: de fabriek. De huidige situatie van overvolle magazijnen leidt immers alleen maar tot verliezers.
Transparantie
De oplossing zit hem dus in transparantie, waarbij onze handelsgeest de transparantie ook vaak in de weg zit. Het onderhandelingsspel leidt mogelijk op korte termijn tot aantrekkelijke inkoopprijzen, maar veroorzaakt op de lange termijn vaak grote problemen. Gelukkig zijn er in de praktijk al sterke grote ketenpartijen die transparantie afdwingen bij hun ketenpartners.”
4. Wat kun je doen als je magazijn al vol staat?
“Dat is niet altijd eenvoudig. Prijs is een belangrijk mechanisme, waarbij afprijzen een relatief eenvoudig middel is. Ook het afstoten van moeilijk verkoopbare voorraad wordt vaak gedaan. Het hangt af van de soort goederen wat een mogelijke oplossing kan zijn, maar er is geen ei van Columbus helaas.”
